Kopernik i jego dzieło

Nikolaus_Kopernikus

   Mikołaj Kopernik przyszedł na świat 19 lutego 1473 r. w Toruniu. W swoim dziele, które zatytułował „De revolutionibus” szczegółowo przedstawił i uzasadnił heliocentryczną wizję świata tzn. pogląd, że  Ziemia  i inne planety układu słonecznego krążą wokół Słońca. Publikacja tej książki odbiła się w świecie szerokim echem przede wszystkim wśród uczonych tych czasów. Zapoczątkowała ona rewolucję naukową zwaną  przewrotem kopernikańskim.

   Poza astronomią Mikołaj Kopernik zajmował się matematyką, prawem, ekonomią, strategią wojskową. Był też lekarzem i tłumaczem. W niektórych tych dziedzinach jego poglądy również okazały się  bardzo postępowe i odkrywcze.

Mikołaj Kopernik – wybitny polski uczony 

Urodzony w mieście Toruniu,

w prastarym Krakowie studiował,

a w Boloni, Padwie i Ferrarze

swe nauki kontynuował.

Potem do wujka Watzenrode

na Warmię daleką wyjechał.

Tam pracował też naukowo

i ludziom pomagać nie zaniechał.

We Fromborku obserwatorium

astronomiczne w wieży zbudował.

Tu teorię heliocentryczną

 opisał i  tak ją zatytuował:

„De revolutionibus” czyli 

„O obrotach” – łaciną pisane -

dzieło to niezwykłe, w stuleciu

szesnastym zostało wydane.

Był prawnikiem, matematykiem,

Lekarzem oraz astronomem.

Przewyższał wielu uczonych

różnorodnej wiedzy ogromem.

           Autorka:  Eulalia Ryszkowska

Mikołaj Kopernik przed astronomami świata. Grawerowanie Jana Stifi (1839–1921).

Planety i Mikołaj Kopernik

Krążą planety wokół Słońca,

kręcąc się wokół własnej osi.

Wciąż podróżują po kosmosie

chociaż ich o to nikt nie prosi.

Astronomowie przez wiele wieków

badali to dziwne zjawisko,

lecz dopiero Mikołaj Kopernik

objaśnił w swym dziele wszystko.

W dzień i w nocy po swych orbitach

osiem planet wciąż się obraca

wraz ze swymi satelitami

i nie męczy ich ta praca.

Krążą Ziemia, Jowisz, Merkury,

Wenus, Saturn, Uran, Neptun, Mars

oraz planety karłowate.

Już od wieków kosmos wciąż zadziwia nas.

Autorka:   Eulalia Ryszkowska

  

Teoria Kopernika - Ziemia  krąży wokół Słońca i teoria geocentryczna Ptolemeusza wiuzualnie

O ruchu ziemi

Astronom z astronomem obiad razem jedli

 przy biesiadnym stole spór zawzięty wiedli.

Jeden twierdził, że Ziemia wokół Słońca dąży,

Drugi, że to nie Ziemia, ale Słońce krąży.

Jeden zwał się Kopernik, a drugi Ptolomej

A spór, oo jest ruchome, co zaś nieruchome,

Rozsądził kucharz — żartem. Spytał go gospodarz:

„Znasz bieg planet niebieskich? Jaki dowód podasz,

Kto z nas jest praw?" Na to kucharz: „Kopernik, nie Greczyn

Wprawdziem na Słońcu nie był, ale kto zaprzeczy

Tej prawdzie oczywistej, mężowie uczeni,

Że nikt pieca nie kręci dokoła pieczeni".

Autor: Michał Łomonosow

Ten żartobliwy wierszyk  przełożył. na język polski Julian Tuwim.

Objaśnienia do wiersza:

Ptolomej - to grecki uczony Ptolemeusz – autor teorii geocentrycznej, który twierdził, że w centrum wszechświata znajduje się nieruchoma Ziemia, a wszystkie planety, Słońce, Księżyc i gwiazdy krążą wokół niej.

Greczyn – to także Ptolemeusz.  Był Grekiem.

Kto z nas jest praw – kto z nas ma rację.

   Mikołaj Kopernik tworzył swoje dzieło w niezwykłych czasach. Był to przełom XV i XVI wieku. Rozkwitała  epoka  Odrodzenia.  Krzysztof Kolumb odkrył Amerykę. Pinzon – żeglarz pochodzenia hiszpańskiego  w 1500 r. wylądował  na  brzegu Brazylii. Niedługo potem Magellan opłynął Ziemię, udawadniając, że jest ona kulą. Rozkwitały też sztuki. Ludzkość wzbogaciła się o twórczość Michała Anioła,  Leonarda da Vinci,  Wita Stwosza.  Działali uczeni  jak Kallimach czy Erazm z  Rotterdamu. Jednocześnie płonęły stosy inkwizycji. Kopernik dokonał swego odkrycia mając trzydzieści kilka lat, ale  wstrzymywał  się   z jej  ogłoszeniem  w  obawie  o  swoje  życie. Palono  na stosie  za  mniej rewolucyjne poglądy.

   Dopiero  wizyta  Jerzego  Joachima Retyka  [właściwe   nazwisko  Georg Joachim  Iserin   zob. wikipedia] we Fromborka u M. Kopernika   nadała bieg procesowi ukazania się drukiem dzieła „O obrotach”.

Dom Petreiusa w Norymberdze, gdzie wydrukowano pierwsze wydanie De Revolutionibus

   Jerzy Joachim Retyk opuścił Frombork w 1541, zabierając do druku w Norymberdze rękopis De revolutionibus,   ale dopiero w maju  1542  udał się  do   Norymbergi, gdzie zlecił wydanie książki norymberczykom Schönerowi, Osiandrowi i Petreiusowi. Dzieło Mikołaja Kopernika ukazało się w 1543 r. pod tytułem „O obrotach sfer niebieskich” i pod takim tytułem funkcjonuje do dziś,  jednakże nie był to tytuł nadany przez Kopernika.  Teolog norymberski, Andreas Osiander, usunął przedmowę Kopernika i  dopisał  własną  niepodpisaną,  z  której wynikało, że jest to tylko hipoteza dzięki której można skonstruować efektywne modele matematyczne opisujące ruch planet. Zmienił także tytuł  z „De revolutionibus” na „De revolutionibus orbium coelestium”.

   W 1559 r. wprowadzono w Kościele katolickim dzieło Kopernika  do Indeksu ksiąg zakazanych. Po 263 latach   –  11.  września  1822 r.  Kongregacja  Kardynalska  Inkwizycji   stwierdziła,  że  "druk i publikacja prac traktujących o ruchu Ziemi i  nieruchomości  Słońca, zgodnie  z  powszechną  opinią współczesnych astronomów,  są w  Rzymie  dozwolone". 25. września tegoż roku papież Pius VII zatwierdził dekret. W 1828 r. dzieło Mikołaja Kopernika „De revolutionibus orbium coelestium” zostało zwolnione z Indeksu ksiąg zakazanych. 

Strona tytułowa I. wydania Nicolai_Copernici_torinensis_De_revolutionibus_orbium_coelestium.djvu

Bibliografia:

Prywatne życie Mikołaja Kopernika/ Sikorski Jerzy // Olsztyn 1973.

Wstrzymał Słońce ruszł Ziemię // Warszawa 1972

Ziemia Kopernika / Michał Rusinek, Magdalena Rusinek- Kwilecka // Warszawa 1972

Wikipedia